W pewnym okresie roku w odpowiednim miejscu szczęśliwi obserwatorzy zauważą słaby stożek światła na niebie. Tę niesamowitą poświatę nazywa się światłem zodiakalnym.

Najlepiej jest widoczne zaraz po końcu dnia, około dwie – trzy godziny przed wschodem Słońca na zachodniej części nieba. Jest także widoczne na wschodniej części nieba w pewnych porach roku.

Przez wieki niezliczona ilość ludzi była przekonana, że światło zodiakalne jest pierwszym znakiem porannego światła. Jednak Perski astronom, matematyk i poeta Omar Khayyam, który żył pod koniec 12 wieku napomknął w swoim poemacie Rubaiyat, że jest to nieprawdą.

Co to jest?

Kiedyś sądzono, że jest to zjawisko atmosferyczne: odbite światło słoneczne świeciło w bardzo wysokich warstwach atmosfery.

Obecnie wiemy, że faktycznie w tym zjawisku bierze udział odbite światło słoneczne, jednak nie od naszej atmosfery ale od dużej ilości kosmicznych śmieci, które pozostały z formowania się planet 4,5 miliarda lat temu. Ta niezliczona ilość okruchów planetoid o średnicy od metra, do mikrometrowych drobinek pyłu widziana jest wewnątrz orbity Ziemi, w pobliżu Słońca.

Space.com

Światlo Zodiakalne jest spowodowane dużą chmurą pyłu znajdującego się pomiędzy Słońcem a Ziemią. Pozycje planet określone są na wczesny listopad.

Skutkiem tego nazwano to zjawisko światłem zodiakalnym ponieważ widoczne jest najczęściej w konstelacjach zodiakalnych, które zostały stworzone przez astronomów aby wypełnić ekliptykę.

Kiedy światło zodiakalne jest widoczne?

Najlepszym okresem do oglądania tego zjawiska jest okres gdy ekliptyka wydaje się prawie prostopadła do lokalnego horyzontu.

Tak się dzieje na północnej półkuli na południowym wieczornym niebie po zachodzie Słońca od wczesnego lutego do późnego marca. Najlepszy widok poranny jest na wschodnim niebie od późnego września do wczesnego października.

Odwrotnie jest dla tych, którzy żyją na południowej półkuli. Najlepszy widok jest na południowym niebie wieczorem po zachodzie Słońca od wczesnego sierpnia do późnego września, natomiast najlepszy poranny widok na zachodnim niebie od późnego marca do wczesnego maja.

Ci, którzy mieszkają w tropikach albo w pobliżu równika mają najwięcej szczęścia, światło zodiakalne jest tam bardzo jasne i dobrze widoczne przez cały rok. Dzieje się tak dlatego, że ekliptyka jest tam korzystnie zorientowana. Powoduje to, że światło zodiakalne jest widoczne na zachodnim wieczornym niebie i wschodnim porannym przez bardzo długi czas.

Jak ono wygląda?

Dla dobrego oka kształt przypomina pochylony stożek, albo piramidę. Podstawa stożka światła może wynosić od 20 do 30 stopni wzdłuż horyzontu (zaciśnięta pięść na wyprostowanej ręce pokrywa około 10 stopni nieba).

Jeżeli są dobre warunki to jasność światła zodiakalnego może dojść jasności Drogi Mlecznej. W szczególnie przejrzyste noce spiczasty stożek jest rozpięty w połowie drogi między horyzontem a zenitem.

Ładniejsze punkty do oglądania.

Jeżeli już są dobre warunki – żadnego sztucznego światła, smogu, mgły – to warto zaobserwować obwódkę wokół zodiaku, która rozciąga się od ekliptyki do około 5 – 10 stopni w dół i górę.

Także trudne do zobaczenia, ale jaśniejsze od światła zodiakalnego jest zjawisko przeciwblasku, czyli owal bardzo słabego światła o od 10 do 20 stopni długości i 6 do 8 szerokości (obszar porównywalny do wielkości Wielkiego Kwadratu w Pegazie) i znajduje się prawie dokładnie na ekliptyce w punkcie dokładnie po drugiej stronie w stosunku do Słońca na niebie. Gdy Słońce dopiero co schowa się pod zachodnim horyzontem to przeciwblask znajduje się po przeciwnej stronie na wschodnim horyzoncie.

Przeciwblask również jest spowodowany materiałem unoszonym w przestrzeni, znajduje się poza orbitą Ziemi. Jest niewiele jaśniejszy od światła zodiakalnego. Miniplanetoidy i meteoroidy odbijają światło znajdując się dokładnie po przeciwnej stronie niż Słońce, więc zachowują się dokładnie jak Księżyc w pełni.

Aby zobaczyć zjawisko przeciwblasku (niem. Gegenschein) trzeba mieć dużo szczęścia. Potrzebne są też absolutnie czarne noce. Gdy przeciwblask pojawia się przy Drodze Mlecznej gubi się w jej blasku, co może być dodatkowym utrudnieniem.