Chcesz wziąć udział w Olimpiadzie Astronomicznej (OA), ale nie wiesz od czego zacząć? Ten artykuł jest dla Ciebie! Poniżej znajdziesz rady i wskazówki na ten temat.

Autorką artykułu jest Ania Olechowska – zwyciężczyni LXI Olimpiady Astronomicznej i reprezentantka Polski na międzynarodowej Olimpiadzie w Pekinie.

Zbierz materiały

Dobrym początkiem będzie znalezienie źródeł, które pomogą Ci w przygotowaniu do olimpiady. Pierwszą ich kategorią są podręczniki. Pozycją, która wprowadza do wielu astronomicznych zagadnień jest książka Jerzego Kreinera Astronomia z Astrofizyką. Jest napisana w sposób przystępny i zwięzły, a zawiera większość wzorów i faktów, których znajomość będzie niezbędna na olimpiadzie. Pozycja trochę bardziej zaawansowana, którą również sobie cenię to Astronomia Ogólna Eugeniusza Rybki. I o ile nie polecam czytać jej od deski do deski, bo niektóre z rozdziałów mogą przytłoczyć, to jest bardzo przydatna do zgłębienia części tematów – dla mnie była zwłaszcza przy nauce astronomii sferycznej. Kolejnymi źródłami niezbędnymi w rzetelnym przygotowaniu do OA są zbiory zadań. Na początku przygody z olimpiadą dobrym pomysłem będzie skupienie się na tych, gdzie dostępne są także rozwiązania. Moim zdaniem najlepszym wyborem jest tu komplet trzech książek, które wspólnie obejmują wszystkie olimpijskie zadania do roku 2017 włącznie: H. Chrupała, M. T. Szczepański 25 lat olimpiad astronomicznych (z rozwiązaniami), H. Chrupała Zadania olimpiad astronomicznych XXVI–XXXV, Zbiór zadań z olimpiad astronomicznych XXXVI-LX pod redakcją M. Krakowczyka (rozwiązania do części zadań). Polecam także internetowe źródła takie jak seria artykułów Przygotowanie do Olimpiady Astronomicznej na portalu AstroNET czy kącik olimpijczyka czasopisma „Urania – Postępy Astronomii”. Przydatne są również dowolne inne materiały związane z astronomią: książki popularnonaukowe czy programy telewizyjne jak np. Astronarium. Mimo że nie uczą bezpośrednio rozwiązywania zadań olimpijskich, mogą być cennym źródłem wiedzy, a także pozwalają oswoić się z konceptami i słownictwem astronomicznym osobom, które nie miały z nimi wcześniej styczności. Wspomniane pozycje są oczywiście moimi osobistymi wyborami. Więcej sugestii odnoście materiałów znajduje się na stronie olimpiady.

Rób zadania

Gdybym miała odpowiedzieć na pytanie o przygotowanie do OA w dwóch słowach, tak właśnie by one brzmiały. Robienie zadań jest podstawą przygotowania do konkursu i nie sposób tego uniknąć. Systematyczność i pracowitość naprawdę się tu opłacają. Polecam założyć sobie dedykowany zeszyt do spisywania wszystkich rozwiązań. W tym celu warto ponumerować strony zeszytu i w zbiorze zadań, którego używacie zaznaczać, które zadania już zrobiliście i na której stronie znajdziecie jego rozwiązanie, aby móc do niego łatwo wrócić. Ja sama przygotowując się do dwóch kolejnych edycji OA oraz do olimpiady międzynarodowej (IOAA) zapisałam dwa zeszyty rozwiązań, do których później wracałam nawet w trakcie studiów. Warto zapoznać się z programem merytorycznym olimpiady, tak by pokryć rozwiązywanymi zadaniami wszystkie zawarte w nim zagadnienia. Polecam rozwiązywać zadania od początku do końca, tak jak na samym konkursie, łącznie z policzeniem wyników liczbowych. Po pierwsze pozwala to wyłapać ewentualny błąd, jeśli okaże się, że rząd wielkości wyniku nie zgadza się z tym czego byśmy się spodziewali, po drugie sprawne używanie kalkulatora jest istotną umiejętnością, którą warto wyćwiczyć. Zachęcam też do wzięcia udziału w Olimpijskiej Lidze Astronomicznej!

Poszukaj pomocy

Warto skorzystać z pomocy innych jeśli masz taką możliwość. Sprawdź, czy w Twojej szkole nie ma nauczyciela zainteresowanego astronomią lub czy któryś z pozostałych uczniów nie chciałby spróbować swoich sił na olimpiadzie. Jeśli nie uda Ci się znaleźć wsparcia w Twojej szkole, możesz poszukać trochę dalej. Niektóre licea organizują kółka astronomiczne, na które zapraszają również uczniów z innych placówek, może w Twoim mieście uda się znaleźć takie miejsce? Możesz zacząć od sprawdzenia szkół, które były reprezentowane wśród finalistów poprzednich edycji olimpiady. Inną formą może być poszukanie byłego olimpijczyka, które zechciałby udzielić Ci korepetycji. W ramach wspomnianej wcześniej ligi zadaniowej organizowane są comiesięczne omówienia zadań z danego tematu, na które serdecznie zapraszam. Nie należy też zapomnieć o obozach Klubu Astronomicznego Almukantarat, które oferują kurs dedykowany przygotowaniu do OA.

Bierz udział w obserwacjach astronomicznych

Zapoznanie się z niebem, umiejętność używania teleskopu i obrotowej mapki nieba przydadzą się najbardziej podczas finału, na którym co roku pojawia się zadanie pod kopułą planetarium oraz zadanie obserwacyjne. Doświadczenie w obserwacjach może okazać się pomocne także przy rozwiązywaniu zadań teoretycznych na wszystkich etapach. Polecam tutaj korzystać z atlasów nieba, stellarium oraz spróbować zmierzyć się z zadaniami obserwacyjnymi na własną rękę podczas pogodnych nocy.

Zawarte tutaj rady wynikają oczywiście z mojego osobistego doświadczenia z olimpiadą i mogą nie sprawdzić się u wszystkich osób. Ostatecznie ważne jest, aby znaleźć swój własny styl nauki, który jest efektywny i, co równie ważne, sprawia przyjemność i daje satysfakcję.

Korekta – Zofia Lamęcka