Z okazji 30. rocznicy wyniesienia w przestrzeń kosmiczną Teleskopu Hubble’a, prezentujemy wybrane przez nas zestawienie 30 fotografii wykonanych przez ten zasłużony teleskop.

1. Mgławica Motyl

Mgławica Motyl, znana także jako obiekt NGC 6302, to mgławica planetarna w gwiazdozbiorze Skorpiona. Swoją nazwę zawdzięcza kształtowi, jaki przybrał wyrzucony przez umierającą gwiazdę gaz, do złudzenia przypominający motyla.

Zdjęcie zostało wykonane 27 lipca 2009 r., tuż po ostatniej misji serwisowej Kosmicznego Teleskopu Hubble’a.

2. NGC 2174

NGC 2174 to mgławica emisyjna, ale także obszar H II, w którym powstają nowe, jasne gwiazdy. Ta chmura zimnego wodoru została „wyrzeźbiona” przez światło ultrafioletowe. Znajduje się ona w gwiazdozbiorze Oriona.

Zdjęcie zostało wykonane w dniach 7-24 lutego 2014 r.

3. NGC 3603

NGC 3603 to kolejny z obszarów H II sfotografowanych przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a. W jego centralnej części znajduje się gromada bardzo jasnych i gorących gwiazd. NGC 3603 znajduje się w gwiazdozbiorze Kila.

Zdjęcie powstało ze złożenia dwóch obrazów w świetle widzialnym i podczerwonym, wykonanych 27 sierpnia i 3 grudnia 2009 r.

4. Pole ACS SWEEPS

Pole ACS SWEEPS to obszar z gwiazdami znajdującymi się blisko zgrubienia naszej galaktyki, zlokalizowany w gwiazdozbiorze Strzelca. Zdjęcie zostało wykonane w ramach projektu Sagittarius Window Eclipsing Extrasolar Planet Search (SWEEPS), który miał na celu obserwacje 180 tysięcy gwiazd w poszukiwaniu egzoplanet metodą tranzytu.

Zdjęcie wykonano w podczas trwającej 49 godzin ekspozycji w dniach 22-29 lutego 2004 r.

5. Sh 2-106

Sharpless 2-106 jest mgławicą emisyjną powstałą w wyniku emisji przez młodą gwiazdę gazów w postaci dżetów. Ta, przypominająca niektórym robionego na śniegu aniołka, mgławica to także obszar H II. Znajduje się ona w gwiazdozbiorze Łabędzia.

Zdjęcie wykonano podczas trwającej 1,3 godziny ekspozycji w dniach 12-13 lutego 2011 r.

6. Mgławica Tarantula

Mgławica Tarantula (NGC 2070) znajduje się w galaktyce satelitarnej Drogi Mlecznej – Wielkim Obłoku Magellana. W jej wnętrzu, w obszarze 30 Doradus formują się nowe gwiazdy. Ten gwiezdny żłobek, choć znajduje się w galaktyce o wiele mniejszej od Drogi Mlecznej, to rozmiarami przewyższa wszystkie, znane nam kolebki gwiazd mieszczące się w naszej galaktyce. NGC 2070 jest widoczna na niebie południowym, w gwiazdozbiorze Złotej Ryby.

Zdjęcie uzyskano z obrazów wykonanych w październiku 2011 r. (HST) oraz styczniu 2006 r. (ESO).

7. NGC 5189

Ta zlokalizowana w gwiazdozbiorze Muchy mgławica planetarna, oznaczona jako NGC 5189, jest pozostałością po gwieździe podobnej Słońcu. Poza oryginalnym kształtem przypominającym literę S mgławica ta wyróżnia się także gwiazdą, którą skrywa w swoim wnętrzu. Jest to rzadka, małomasywna gwiazda Wolfa-Rayeta.

Zdjęcie zostało wykonane 6 lipca 2012 r.

8. Gromada galaktyk MACS J1149.6+2223

Na tym niepozornym zdjęciu gromady galaktyk MACS J1149.6+2223 mieszczącej się w gwiazdozbiorze Lwa skrywa się Krzyż Einsteina – poczwórny obraz supernowej Refsdal powstały w wyniku soczewkowania grawitacyjnego.

Zdjęcie zostało wykonane podczas obserwacji od 3 listopada do 14 grudnia 2014 r.

9. Proxima Centauri

Odległa od Słońca o 4,2 lata świetlne Proxima Centauri to najbliższa mu gwiazda. α Cen C jest czerwonym karłem, oddalonym od 0,2 roku świetlnego od układu podwójnego α Cen A+B. Przyjmuje się, że może tworzyć z nimi układ potrójny. W 2013 r. odkryto krążącą wokół Proximy egzoplantę Proximę b, a kandydatka na drugą – Proximę c, czeka jeszcze na potwierdzenie.

Zdjęcie zostało wykonane 1 października 2012 r.

10. Filary Stworzenia

Prawdopodobnie jest to jedno z najbardziej rozpoznawalnych zdjęć Hubble’a. Ogromne filary składające się z pyłu i gazu zawdzięczają swoją nazwę rodzącym się w ich wnętrzu gwiazdom. Choć wydają nowe pokolenie, to cały czas są niszczone przez promieniowanie ultrafioletowe pobliskich gwiazd. Filary stworzenia są częścią Mgławicy Orzeł znajdującej się w gwiazdozbiorze Węża.

Zdjęcie „Filarów Stworzenia” zostało wykonane we wrześniu 2014 r. po 20 latach od ukazania się oryginalnej wersji.

11. Tranzyt księżyców Jowisza

Choć widoczne na zdjęciu księżyce Jowisza mieszczą się w pierwszej szóstce największych księżyców w Układzie Słonecznym, to na tle gazowego olbrzyma prezentują się mizernie. HST uchwycił je w rzadkim ujęciu – podczas tranzytu wszystkich trzech w tym samym czasie, co zdarza się to raz lub dwa razy w ciągu dekady. Patrząc od dołu zdjęcia, widoczne są kolejno: Europa, Callisto oraz Io.

Zdjęcie zostało wykonane 24 stycznia 2015 r.

12. Westerlund 2

Westerlund 2 jest ogromną gromadą młodych gwiazd, będących zarazem jednymi z najgorętszych, najjaśniejszych i najbardziej masywnych w naszej galaktyce. Wynika to z faktu, że gromada ta znajduje się w centrum obszaru H II znanego jako Gum 29. Zdjęcie zostało wykonane z okazji 25 rocznicy wyniesienia teleskopu Hubble’a na orbitę.

Zdjęcie składa się z ekspozycji z września 2013 r. i listopada 2014 r.

13. RS Puppis

RS Puppis, prezentująca się w centrum zdjęcia w otoczeniu oświetlonego przez nią samą pyłu, jest gwiazdą zmienną typu cefeida zlokalizowaną w gwiazdozbiorze Rufy. Jej jasność zmienia się w okresie sześciu tygodni. Dzięki obserwacjom zmian jasności samej gwiazdy, ale także światła odbitego od otaczającej ją mgławicy refleksyjnej, można było określić odległość do niej z błędem zaledwie 1%.

Zdjęcie wykonano 26 marca 2010 r.

14. Mgławica Welon

Około 8 tysięcy lat temu, w gwiazdozbiorze Łabędzia, wybuchła masywna gwiazda. Teraz możemy podziwiać to, co po niej zostało w postaci mgławicy Welon. Na zdjęciu można zauważyć trzy różne kolory materii. Każdy z nich odpowiada innemu pierwiastkowi. Niebieski to tlen, zielony – siarka, a czerwony to wodór.

Zdjęcie zostało wykonane w dniach 14-17 kwietnia 2015 r.

15. Obiekt HH 24

Obiekt Herbiga-Haro HH 24 to bliźniacze „grudkowate” dżety mające swoje źródło u młodej gwiazdy częściowo zakrytej przez chmurę pyłu. Fala uderzeniowa, która powstaje wraz z dżetem, podgrzewa otaczający gwiazdę gaz i pył to bardzo wysokich temperatur, a także oczyszcza z nich przestrzeń. HH 24 znajduje się w obłoku molekularnym Orion B.

Zdjęcie zostało złożone z ekspozycji wykonanych w dniach 4 sierpnia 2001, 13 października 2009 i 18 lutego 2014 r.

16. Galaktyka Wir

Widoczna na zdjęciu Galaktyka Wir wyróżnia się spośród innych galaktyk spiralnych bardzo małym jądrem. Oddziałuje też grawitacyjnie z mniejszą galaktyką NGC 5195, która, choć pozornie uczepiona jest jednego z ramion większej galaktyki, to w rzeczywistości znajduje się w przestrzeni za nią. M 51 wraz z jej małym towarzyszem znajduje się w gwiazdozbiorze Psów Gończych.

17. Trumpler 14

Młoda gromada otwarta Trumpler 14 znajduje się w mgławicy Carina w gwiazdozbiorze Kila. Liczy sobie dopiero 500 tysięcy lat i jest jednym z największych skupisk masywnych gwiazd w Drodze Mlecznej. Te najgorętsze i najjaśniejsze za kilka milionów lat spalą całe zapasy wodoru i wybuchną jako supernowe.

Zdjęcie zostało wykonane na podstawie obserwacji z 17 lipca 2005 r. i 29 lipca 2006 r.

18. Gromada R136

W gromadzie R136 Kosmiczny Teleskop Hubble’a odkrył 9 gwiazd wagi ciężkiej – wszystkie mają ponad 100 razy większą masę od Słońca, co czyni je największym znanym nam skupiskiem tak masywnych gwiazd. Gromada 136 znajduje się w środkowym obszarze mgławicy Tarantula w gwiazdozbiorze Złotej Ryby.

19. Mgławica Bąbel

Mgławica Bąbel w gwiazdozbiorze Cassiopei to dowód na interakcję młodej gwiazdy z jej otoczeniem. Gorący gaz z powierzchni tej 45 razy masywniejszej gwiazdy od Słońca jest wyrzucany z jej górnych warstw atmosfery z prędkością ponad 6 milionów kilometrów na godzinę w postaci wiatru gwiezdnego. Gdy czoło fali wiatru zderza się z zimnym gazem międzygwiezdnym, zaczyna go wypychać z najbliższego otoczenia gwiazdy, w wyniku czego powstaje zarys bąbla.

Zdjęcie zostało wykonane 26 lutego 2016 r.

20. M 100

Ta ogromna galaktyka w Warkoczu Bereniki mieści w sobie dwie linie młodych, niebieskich gwiazd w rejonach o dużym zagęszczeniu gazu w zewnętrznych ramionach galaktyki. Wewnętrzne spiralne ramiona, składające się ze starszych, żółtych gwiazd, ciasno owijają jądro galaktyki. Galaktyka ta jest jedną z najjaśniejszych w gromadzie w Pannie.

21. NGC 4302 i NGC 4298

Widoczne na zdjęciu galaktyki to NGC 4302 – widziana w pełnej okazałości, oraz zwrócona do nas krawędzą NGC 4298. Choć pozornie wyglądają na dwa dużo różniące się od siebie obiekty, to w rzeczywistości są bardzo podobnymi w swej struktrze i zawartości galaktykami spiralnymi. Zlokalizowane w gwiazdozbiorze Warkocz Bereniki obie są częścią gromady galaktyk w Pannie.

Zdjęcie wykonano w styczniu 2017 r.

22. Mgławica Laguna

Zdjęcie wykonane przez teleskop Hubble’a z okazji 28. rocznicy rozpoczęcia się misji przedstawia Mgławicę Lagunę, ale w zakresie bliskiej podczerwieni. Pozwoliło to na spenetrowanie obłoków pyłu i gazu i wydobycie z nich ukrytych gwiazd. W centrum obrazu wyeksponowany jest Herschel 36 – gwiazda 200 tysięcy razy jaśniejsza od Słońca. Mgławica Laguna mieści się w gwiazdozbiorze Strzelca.

Zdjęcie wykonano w 18 lutego 2018 r.

23. Saturn

Widok Saturna zachwyca obserwatorów nawet przez mały teleskop. Gdy popatrzymy przez większy, jest jeszcze lepiej. Prócz wyrażnej struktury pierścieni, na zdjęciu widoczna jest także ogromna sześciokątna burza na północnym biegunie planety.

Zdjęcie wykonano 20 czerwca 2019 r.

24. UGC 5340

UGC 5340 to mała galaktyka karłowata w gwiazdozbiorze Lwa. W prawym dolnym rogu widoczny jest obszar, w którym dochodzi do gwałtownej formacji nowych gwiazd, wymuszonej prawdopodobnie przez oddziaływane grawitacyjnej niewidocznej, sąsiedniej galaktyki. Nie jest to jedyny rejon, w którym rodzą się nowe gwiazdy. Procesy gwiazdotwórcze zachodzą w całej galaktyce.

Zdjęcie wykonano podczas ekspozycji z okresu od 17 sierpnia 2013 r. do 17 września 2014 r.

25. Mgławica Duch Cassiopei

IC 63 znana jest także jako Duch Cassiopei, to słaba mgławica emisyjna, a także obszar H II znajdujący się w odległości kilku lat świetlnych od gwiazdy γ Cas – najjaśniejeszej gwiazdy w gwiazdozbiorze Cassiopei. Bliskość gwiazdy sprawia, że promieniowanie ultrafioletowe, które jest przez nią emitowane, pobudza mgławicę do świecenia. Stąd jej czerwony blask.

Zdjęcie wykonano podczas ekspozycji z okresu od 26 sierpnia do 1 września 2016 r.

26. Mgławica Serpens

Mgławica Serpens zlokalizowana jest w ogonie Węża. Nie należy jej jedank mylić z mgławicą Wąż, która znajduje się w gwiazdozbiorze Wężownika. Wewnątrz mgławicy, w górnej części zdjęcia widoczny jest cień rzucony przez dysk protoplanetarny otaczający gwiazdę HBC 672. Podczas gdy sam dysk jest zbyt mały, by był widoczny przez teleskop Hubble’a, to jego cień rozciąga się na ok. 200 długości średnicy Układu Słonecznego.

Zdjęcie wykonano 30 sierpnia 2018 r.

27. (6478) Gault

To co przedstawia zdjęcie Hubble’a to nie kometa, ale planetoida, która właśnie kończy swój żywot. Podczas jej stopniowego niszczenia, wyrzucony przez nią materiał stworzył dwa kometo-podobne ogony. Dłuższy z nich rozciągał się na ponad 800 tysięcy kilometrów.

Zdjęcie wykonano 5 lutego 2019r.

28. Mgławica Południowy Krab

Oficjalnie znana jako Hen 2-104, mgławica Krab Połudiowy jest zlokalizowana w gwiazdozbiorze Centaura. Jej struktura kształtem przypominająca dwie klepsydry, jedna wewnątrz drugiej, powstała w wyniku interakcji dwóch gwiazd tworzących układ podwójny, składający się z czerwonego olbrzymabiałego karła.

Zdjęcie wykonano podczas ekspozycji z okresu od 11 do 14 marca 2019 r.

29. NGC 4258

Znajdująca się w Psach Gończych galaktyka NGC 4258 znana też jako M 106 jest galaktyką Seyferta typu 2. Kosmiczny Teleskop Hubble’a sfotografował ją w ramach projektu Legacy ExtraGalactic UV Survey (LEGUS), jako jedną z 30 wybranych galaktyk spiralnych i karłowatych, w których zachodzą procesy gwiazdotwórcze.

Zdjęcie wykonano podczas ekspozycji z okresu od 17 sierpnia 2013 r. do 17 września 2014 r.

30. Mgławica Krab

Zdjęcie przedstawia mgławicę Krab w wersji dość niecodziennej, bo zawierające jedynie jej strukturę obserwowalną w widzialnym zakresie promieniowania. Stanowi ona skorupę kraba zbudowaną ze zjonizowanego tlenu. Całość jest rozpychana od wewnątrz przez pulsar. Struktura, którą posiada mgławica kraba, nie odpowiada typowej pozostałości po supernowej. Za to stanowi mgławicę wiatru pulsarowego.

Źródła:

Autor

Avatar photo
Anna Wizerkaniuk

Absolwentka studiów magisterskich na kierunku Elektronika na Politechnice Wrocławskiej, członek Zarządu Klubu Astronomicznego Almukantarat, miłośniczka astronomii i książek