Wężownik to jeden z gwiazdozbiorów skatalogowanych po raz pierwszy przez Ptomemeusza w II wieku naszej ery, jedenasty co do wielkości na nocnym niebie. Swoją postacią przecina konstelację węża – wąż ten jest często przedstawiany owinięty wokół talii Wężownika. Choć sam Wężownik znajduje się na linii ekliptyki, nie jest zaliczany do gwiazdozbiorów zodiakalnych. W obszarze nieba zakreślonym jego gwiazdami znajduje się wiele obiektów głębokiego nieba, w tym siedem z katalogu Messiera. W Polsce gwiazdozbiór najlepiej widoczny latem.

Według mitu pochodzącego ze Starożytnej Grecji, gwiazdozbiór przedstawia syna boga Apolla, Asklepiosa (rzymskie imię Eskulap). Jego historia opowiada, jak pewnego dnia zauważył, że podpełza do niego jadowity wąż i zabił go. Niedługo później pojawił się drugi wąż, który niósł ze sobą liście nieznanego Asklepiosowi ziela i położył je na martwym towarzyszu, wracając mu życie. Asklepios wypróbował owo ziele na człowieku, z podobnym skutkiem. Od tego czasu zajmował się leczeniem ludzi, cały czas powiększając swoją wiedzę medyczną. Jednak po jakimś czasie bogowie zaczęli się niepokoić, że z pomocą Asklepiosa ludzie staną się nieśmiertelni. Zeus zabił go więc błyskawicą, a potem, w uznaniu dla jego zasług wobec ludzkości, umieścił na niebie.

Na powyższym fragmencie mapy nieba przedstawiony jest gwiazdozbiór wężownika w otoczeniu sąsiednich konstelacji. Białymi okręgami oznaczone zostały obiekty z katalogu Messiera.

Najjaśniejszą gwiazdą Wężownika jest Rasalhague (α Oph), gwiazda podwójna oddalona o niecałe pięćdziesiąt lat świetlnych od nas. Większa z gwiazd to olbrzym 25 razy jaśniejszy od Słońca, obracający się z bardzo dużą prędkością, przez co ma kształt spłaszczonej sfery, trochę jak Ziemia. Inną wartą uwagi gwiazdą jest ta trzecia co do wielkości (ζ Oph). Ma 8 razy większy promień i 19 razy większą masę, niż nasze Słońce. To gwiazda zmienna typu Beta Cephei, obracająca się tak szybko, że znajduje się na granicy rozerwania na kawałki. Liczy sobie zaledwie trzy miliony lat. Za kilka następnych zacznie się powiększać, by stać się czerwonym olbrzymem i prawdopodobnie umrzeć, jako supernowa. Jednak na dzień dzisiejszy jest wciąż niebieska.

Powyższa ilustracja pochodzi z dzieła Jana Heweliusza pod tytułem „Uranographia” i przedstawia wyobrażenie Wężownika na tle tworzących jego konstelację gwiazd.

Oprócz gwiazd w obrębie gwiazdozbioru można znaleźć wiele obiektów głębokiego nieba, w tym obiektów z katalogu Messiera, między innymi M9, M10, M62 czy M107. Są to w znaczącej części gromady gwiazd, ale na tym się nie kończy. W Wężowniku znajduje się też mgławica planetarna Duszek, NGC 6369, odkryta przez Williama Herschela w 1784 roku. Jest oddalona o dwa tysiące lat świetlnych od Ziemi. W jej centrum znajduje się biały karzeł. Oprócz niej na tym fragmencie nieba znajduje się dość dużo ciemnych mgławic – jak Mgławica Wąż lub Mgławica Fajka – jednak do najbardziej interesujących wizualnie należy chyba Minkowski 2-9, bipolarna mgławica planetarna. W jej centrum znajduje się gwiazda podwójna – interakcja jej składników ze sobą stworzyła mgławicę.

Bipolarna mgławica planetarna Minkowski 2-9 (również określana jako M2-9, a w języku angielskim Twin Jet Nebula). Została odkryta w 1947 roku przez Rudolpha Minkowskiego. Znajduje się około 2100 lat świetlnych od Ziemi.

Autor

Matylda Kołomyjec