Wielki Pies, czterdziesta trzecia co do wielkości konstelacja, w Polsce jest widoczna zimą. Po raz pierwszy została skatalogowana przez Ptolemeusza w drugim wieku naszej ery. W jej obrębie znajduje się kilka obiektów głębokiego nieba, w tym jeden z katalogu Messiera, gromadę otwartą M41. Najjaśniejsza gwiazda gwiazdozbioru, Syriusz (α Cma), jest również najjaśniejszą gwiazdą nocnego nieba.

Powyższy fragment mapy nieba przedstawia gwiazdozbiór Wielkiego Psa w otoczeniu sąsiednich konstelacji.

Wielki Pies to nazwa nawiązująca do greckiego mitu. Reprezentuje opisanego w niej najszybszego psa na świecie, Lealapsa, podarowanego przez Zeusa księżniczce Europie. Jako że przeznaczeniem Lealapsa było doścignąć każdą ofiarę, mąż Europy wziął go ze sobą na polowanie w okolicach Teb. W tamtejszych lasach żył lis, którego przeznaczeniem było zawsze umknąć pościgowi – i kiedy Lealaps zaczął go gonić, ani on nie mógł doścignąć lisa, ani lis nie mógł uciec psu. W końcu Zeus interweniował, zamieniając oba zwierzęta w kamień. Pies został później umieszczony na niebie, gdzie należy do myśliwego Oriona i w towarzystwie Małego Psa ściga pobliski gwiazdozbiór Zająca.

Powyższa ilustracja pochodzi z dzieła Jana Heweliusza pod tytułem „Uranographia” i przedstawia wyobrażenie Wielkiego Psa na tle gwiazd tworzących jego konstelację.

Syriusz (α Cma), Psia Gwiazda, najjaśniejsza (-1,42 magnitudo) gwiazda na niebie i piąta pod względem bliskości do Słońca jest oddalona od nas o 8,6 roku świetlnego. To gwiazda podwójna; jej składników nie da się rozróżnić gołym okiem. Syriusz A jest dwa razy cięższy niż nasze Słońce i dwadzieścia pięć razy od niego jaśniejszy, natomiast oddalony od swojego towarzysza o od 8,1 do 31,5 jednostek astronomicznych Syriusz B jest niemal równy masą Słońcu, co czyni go jednym z najbardziej masywnych białych karłów, jakie znamy. System ma od 200 do 300 milionów lat. Jego nazwa pochodzi od greckiego słowa oznaczającego „świecący”, „palący” – gwiazda pojawiała się na niebie w czasie najcieplejszych letnich dni, tak zwanych Psich Dni, i miała być odpowiedzialna za straszliwe upały. W Starożytnym Egipcie Syriusz miał nieco lepszą opinię – jego pojawienie się na niebie zwiastowało wylewy Nilu, na których opierało się rolnictwo.

Prócz gwiazd w obrębie Wielkiego Psa można zobaczyć również obiekty głębokiego nieba, w tym gromadę otwartą M41 lub zderzające się galaktyki spiralne NGC 2207 i IC 2163. Zostały one odkryte w 1835 roku przez Johna Herschela. W pierwszej z nich zaobserwowano w ostatnich dekadach trzy supernowe (SN 1975A, SN 1999ec, SN 2003H). W gwiazdozbiorze znajduje się też mgławica emisyjna NGC 2359, znana również jako Mgławica Kaczka albo Hełm Thora, oddalona od nas o 15 tysięcy lat świetlnych. W jej centrum znajduje się gwiazda Wolfa-Rayeta – bardzo duża i bardzo gorąca gwiazda, która prawdopodobnie niedługo zakończy swoje życie jako supernowa.

Mgławica emisyjna NGC 2359, znana również jako Hełm Thora lub Mgławica Kaczka.

Autor

Matylda Kołomyjec