O obiekcie:
Poniższe ujęcie mgławicy planetarnej C59 zostało uchwycone przez Wide Field and Planetary Camera 2 teleskopu Hubble’a (WFPC2). Zdjęcie należy do kolekcji obserwacji mgławic planetarnych wykonanych przez Hubble’a z latach 90., która ujawniła nieznane dotąd szczegóły o tych gwiezdnych otoczkach i pomogła astronomom lepiej zrozumieć późne etapy ewolucji gwiazd średnich rozmiarów.
Po tym jak przeciętna gwiazda, taka jak Słońce, kończy spalanie wodoru i helu w swoim jądrze, zaczyna puchnąć i zostaje chłodnym czerwonym olbrzymem. Przy ostatnim tchnieniu przed śmiercią zrzuca z siebie zewnętrzną warstwę atmosfery w krótkotrwałym, lecz zjawiskowym kosmicznym pokazie, zwanym mgławicą planetarną. Rdzeń umierającej gwiazdy zostaje odsłoniony – staje się gęstą i gorącą kulą węgla i tlenu, określaną jako biały karzeł, który ostatecznie skazany jest na całkowite wygaśnięcie. Biały karzeł jest tak gorący, że świeci bardzo jasno w spektrum nadfioletowym, co następnie sprawia, że materia wyrzucona przez umierającą gwiazdę również zaczyna świecić.
Caldwell 59 jest nazywana Duchem Jowisza ze względu na swoje podobieństwo do największej planety naszego Układu Słonecznego, aczkolwiek jest od niej o wiele większa i znajduje się dużo dalej. Jeśli moglibyśmy przemieszczać się z prędkością światła, dotarlibyśmy na Jowisza w przeciągu 40 minut, jednak podróż z tą samą szybkością do C59 trwałaby ponad 1,4 tys. lat.
To zdjęcie należy do Galerii Mgławic Planetarnych Hubble’a.
Pomimo że gwiazda, z której powstała mgławica, żyła miliardy lat, życie Caldwell 59 potrwa wyłącznie 10 tys. lat. Kiedy biały karzeł szybko się ochłodzi i promieniowanie nadfioletowe stanie się coraz słabsze, otaczający go gaz ostygnie i zgaśnie.
Gaz wyrzucony przez umierającą gwiazdę zawiera małe ilości nowo powstałego węgla i azotu, pochodzącego z jej atmosfery. Materia ta będzie dryfować w przestrzeni do czasu, aż posłuży jako budulec dla przyszłych gwiazd.
Podstawowe informacje:
- Typ obiektu: mgławica planetarna
- Numer w katalogu NGC: 3242
- Jasność: +7,7m
- Gwiazdozbiór: Hydra
- Deklinacja: -18° 38′ 31″
- Rektascensja: 10h 24m 46s
- Rozmiar kątowy: 0,1′ × 0,5′
Jak obserwować?
Na półkuli północnej C59 najlepiej widoczna jest wiosną, aczkolwiek znajduje się wtedy nisko na niebie południowym. Pojawia się znacznie wyżej jesienią na półkuli południowej. Na nocnym niebie rozmiarem przypomina Jowisza, co jest kolejnym powodem nadania jej wspomnianego wyżej przydomka. Widziana przez teleskop przypomina ludzkie oko.
C59 na mapie nieba.
Korekta – Matylda Kołomyjec
